Den digitale skule - eit paradigmeskifte?

Vi har drive på med å innføre IKT i skulen i ein del år no, men det går nokså langsamt, vil mange meine. "Den digitale skule" har vore ein visjon, eit mål, og på nokre område er vi nok på målstadiet enno. På andre område kan vi vel seie at vi er komne eit godt stykke på veg, eller kan hende til og med omtrent i mål.
I byrjinga var det stort fokus på infrastruktur, på trådlaust nettverk, prosjektørar og datamaskiner. Etter kvart som infrastrukturen har kome på plass, har fokuset dreia seg over mot bruken av alt dette nye utstyret, og vi ser at vi gradvis går frå å konsentrera oss mest om tekniske ferdigheiter til å bli meir opptekne av det pedagogiske aspektet.  Utviklinga skaut for alvor fart då elevane i 2007 fekk eigne berbare pc-ar, i og med prosjektet ”Den digitale skole” 


Kjell Atle Halvorsen peikar på at endringsprosessar generelt er komplekse, dei kan vanskeleg planleggjast. Innføring av den digitale skule er ein  kompleks endringsprosess med fleire ulike element som må verke saman for at ein skal lukkast. Denne kompleksiteten kan framstillast som ein matrise der alle deler er like viktige:

visjon	kompetanse	insentiver	ressurser	planer	suksess
	kompetanse	insentiver	ressurser	planer	forvirring
visjon		insentiver	ressurser	planer	engstelse
visjon	kompetanse		ressurser	planer	langsom endring
visjon	kompetanse	insentiver		planer	frustrasjon
visjon	kompetanse	insentiver	ressurser		sprikende satsing

(Halvorsen, 2009, s. 77)


Dersom eitt av elementa manglar, vil det ha negative konsekvensar for utviklinga eller gjennomføringa. Det er leiinga sitt ansvar å setje planane ut i livet, og faktisk innføre ”Den digitale skule.” Det er altså vårt ansvar å passe på at alle elementa i matrisen er til stades og godt ivaretekne. Men vi veit jo at det er svært vanskeleg å halde fokus på mange ting samstundes, og eg tenkjer at vi kanskje har hatt ulikt fokus til ulike tider: I byrjinga var det ressursar og infrastruktur som var hovudelementet. Vi kunne jo ikkje begynne med digitale hjelpemidlar utan pc-ar og nett! Etter kvart som vi fekk breiare band og fleire og raskare pc-ar, vart vi meir opptekne av kompetanseutvikling; lærarane måtte får opplæring i bruk av digitale verkty i undervisninga. I byrjinga kom pedagogikken og elevane si læring i bakgrunnen medan lærarane fekk opplæring i powerpoint og videokanon.  Vi hadde kurs i bruk av lms, Office-program som Word, Powerpoint og Excel, e-postsystemet osb. Fokuset var i stor grad på det tekniske, å lære å bruke verktøya, og mange lærarar sakna meir pedagogisk vinkling på det heile. Kritiske motførestillingar dukka opp, av typen: Kvifor skal vi gjere det på dataen viss det fungerer like greitt på papir?
Mange hevdar framleis at det ikkje er nokon grunn til å bruke data viss det ikkje fører til meir og betre læring. Det  argumentet var gyldig i ei tid då digitale læremidlar og IKT i skulen var omtrent det same som å ”setje straum på” gamle metodar (Krumsvik, 2007). Men med framveksten av web 2.0-teknologi, er situasjonen radikalt endra. Den digitale revolusjonen har endra samfunnet og gripe inn i kvardagslivet vårt på måtar som var utenkeleg for berre nokre få tiår sidan. Vi brukar pc og internett til stadig fleire ting, og dette grip også inn inn i måten vi lærer på. Dersom eg lurer på korleis eg skal få til å setje videosnuttar inn i Powerpointen, eller kva dette nye presentasjonsverktyet Prezi er for noko, kan eg berre søkje på Google: Då får eg raskt hjelp i form av lenker til ei side med forklaring eller til Youtube med instruksjonsvideo. Eller eg kan leggje ut eit spørsmål på Facebook eller Twitter, og få svar nokså raskt. Så kva skal skulen gjere?
I ein slik kvardag er det iallfall sikkert at vi ikkje kan halde fram som før. Vi kan ikkje møte dette med enkle tilpassingar av innarbeidd praksis.
Innføringa av IKT i skulen har vore ein langsam prosess, men den endringa som no tvingar seg fram i og med web 2.0-teknologiar, berbare datamaskiner, smarttelefonar og gratis trådlaust internett, kan kallast eit paradigmeskifte i skulen. Det er ikkje muleg for lærarar og elevar å halde fram som før, ein må endre praksis.
Difor er det viktig at ein fokuserer på læring, undervisning, didaktikk og pedagogikk, og ikkje berre teknologi. Her har leiinga ei viktig oppgåve når det gjeld å skape tid og rom for lærarar til å forske i eigen praksis, prøve ut, dele og skape ny praksis.

Kjelder:
Halvorsen (2009): IKT i skolen. Ny teknologi - nye lederutfordringer, i Andreassen m. fl., Skoleledelse: betingelser for læring og ledelse i skolen, Trondheim: Tapir akademisk forlag, s. 77)
Krumsvik, R. (red): (2007): Skulen og den digitale læringsrevolusjonen, Universitetsforlaget).